• مامایی دامپزشكی

 (Puberty) بلوغ

در حيوانات ماده  گونههای اهلی، معمولا بلوغ جنـسی زودتر از بلوغ جسمی ديده مي  شـود. ولي بايـد بـه ايـن نكته توجه داشت آه اگرچه اين حيوانات قادر به توليد مثل هستند ولی استعداد آنها از نظر باروری به حداکثر نرسيده است.

شروع بلوغ جنسی تا حد زيادی  تابع سن و بلوغ جسمی حيوان مي باشد.

حيوان ماده با اسـتعداد ارثـی خاصـی بـرای انجـام فعاليت تناسلی  چرخهای متولد مي شود. اگر عوامل محيطـی در اين هنگام مساعد باشـند، سـاعت بيولـوژيکی بکـار مي افتد و تا زمانی که محيط مساعد است ادامه مي      يابـد.

(در هــيچ يــک از گونـ ـههــای حيوانــات اهلــی تغييــر فيزيولوژيکی مشابه دوره يائسگی زن وجود ندارد).

ـ در حيوانات چند چرخهای (poly cyclic) فعاليـت سـيكل جنسي ، در موارد خاصی مي تواند متوقف شود:

الف)عوامل فيزيولوژيک: 1ـ آبستنی  2ـ شيردهی ب) عوامل پاتولوژيک: بيماريها

عوامل خارجی موثر در زمان شروع بلوغ:

ژنوتيپ هر حيواني زمان شروع بلوغ را تعيين مي کند (حيوانات نژادهای کوچکتر بلوغ زودتـری  دارنـد)، امـا اين زمانبندی تحت تأثير چند عامل خارجی است:

الف ـ  غذا: سن بلوغ به وزن بدن خيلی وابسته است. حيواناتی که غذای خوبی خـورده باشـند و ميـزان رشـد خوبی هم داشته  باشند، از حيواناتی که غـذای مناسـبی نخورده و رشد آنها کم است، زودتر بالغ  ميشوند .

  • ـ زمان تولد: در گونههايی که توليد مثـل فـصلی

دارند (ماديان ـ  ميش) سن شروع بلوغ تحت تـأثير زمـان توليد حيوان است.

  • ـ همراه بودن با حيوان نر: در (گوسـفند و  خـوک) همراه بودن حيوان نر زمان شروع بلوغ اين  گونـههـا را جلو  مياندازد.

 دـ آب و  هوا: بلوغ در حيوانات مناطق حاره زودتر از حيوانات مناطق معتدل شروع مي شود. البته اين مطلب در مورد گاو چندان صدق نمی کند.

ه ـ  بيماری: هر بيماری که بتواند مستقيمًا يا بـه دليل  اختلال در غذا خوردن در ميـزان رشـد اثـر کنـد، شروع بلوغ را به تأخير مي اندازد.

ـ وقتی حيوان به سن بلوغ مي رسـد، انـدازه اعـضای تناسلی افزايش  مييابد.

طی دوره قبل از بلوغ، رشد اندامهای تناسلی خيلـی شبيه رشد بقيه اعضای بدن مي باشد. ولـی هنگـام بلـوغ ميزان رشد آنها بيشتر  ميشود.

سن بلوغ در حيوانات اهلی:

ـ گاو  18- 7 ماهگی (ميانگين 10 ماهگی)

ـ ماديان 2- 1 سالگی

ـ ميش  15- 9 ماهگی

ـ سگ  20- 6 ماهگی

ـ تغييراتی که هنگام بلوغ ايجاد مي شـود مـستقيمًا به فعاليت تخمدانها بستگی دارد.

تخمدانها دو کار انجام مي دهند:

1)توليد گامتهای ماده

2)ساختن هورمون

ـ تخمـدان گوسـاله مـاده هنگـام تولـد حـاوی 15000

فوليکول اوليه  است. بعضی از فوليکولها در پريود قبـل از بلوغ رشد مي نمايند. ليکن در حالی که نـارس هـستند آترزی پيدا مي کنند.

ـ بلوغ همـراه بـا بـروز فعاليـت سـيکليک و مـنظم

تخمدانی بين (7 تا 18  ماهگی)  اتفـاق افتـاده و بـستگی زيادی به وزن تليسه دارد.

ـ دليل اينکه تخمدان قبل از بلوغ، فعاليت سـيکليک نشان  نمیدهد، نارسائی هيپوتالاموس / هيپوفيز در ترشـح و آزاد نمودن هورمونهای مورد لزوم برای رشـد فوليکـول است.

کلیه حقوق این سایت متعلق به گروه دامپروری کارن می باشد . (گروه طراحی ایده پردازان نوین البرز )